Sot, shkenca dhe teknologjia bëjnë të mundur ngritjen e nivelit të mbrojtjes nga sëmundjet në një nivel krejtësisht të ri
Bsc: Alban Mustafa
Teknik i Radiologjisë
Radiologjia është një degë e mjekësisë që përdor teknologjitë e imazhit mjekësor për të diagnostikuar dhe trajtuar sëmundjet brenda trupit. Ajo përfshin një sërë teknikash dhe procedurash imazherike që lejojnë profesionistët e kujdesit shëndetësor të vizualizojnë strukturat dhe organet e brendshme.
Radiologjia përdor modalitete të ndryshme imazherike si rrezet X, skanimet CT (tomografia e kompjuterizuar), skanimet MRI (imazhi i rezonancës magnetike), ultratingulli dhe teknikat e mjekësisë bërthamore (skanimet PET, skanimet SPECT) për të gjeneruar imazhe të detajuara të strukturave të brendshme të trupit. Çdo modalitet ofron përparësi unike në varësi të nevojës klinike.
Tekniku i radiologjisë, është një profesionist i kujdesit shëndetësor që kryen imazhe rëntgeni dhe procedura të tjera diagnostikuese, ata sigurojnë që imazhet e prodhuara të jenë me cilësi të lartë dhe të kapin me saktësi zonën e interesit.
Ata punojnë nën mbikëqyrjen e radiologëve dhe ndihmojnë në diagnostikimin e sëmundjeve dhe lëndimeve.
Aktivitetet e përditshme të teknikut të radiologjisë janë: përgatitja e pacientëve për radiografi, mbrojtja e pacientit nga rrezet-X, vendosja e tyre në pozicionet e duhura për të marrë imazhe të sakta.
Teknikët përdorin aparatura komplekse imazherike, duke ndjekur protokolle strikte për të garantuar sigurinë nga rrezatimi për vetën dhe pacientët.
Aftësitë e teknikut të radiologjisë përfshijnë të kuptuarit e funksionimit të pajisjeve me rreze x, prirjen e komunikimit me pacientët, aftësinë për të punuar në grup, saktësinë dhe precizitetin në kryerjen e procedurave, njohjen e bazave të anatomisë dhe terminologjisë mjekësore, sepse na jepen udhëzime se çfarë dhe ku të bëjmë skanimin.
Menaxhimi, mirëmbajtja dhe kalibrimi i aparaturave për marrjen e imazheve, bashkëpunimi me ekipin mjekësor, janë gjëra thelbësore gjatë punës së tekniku të radiologjisë.
Teknikët e radiologjisë nuk interpretojnë imazhet radiologjike, por ata mundë t’i analizojnë imazhet për cilësi dhe qartësi përpara se t’ia kalojnë ato radiologëve ose mjekëve për interpretim.
Ky angazhim është kërkues dhe sfidues, por shkollimi adekuat ndihmon në kryerjen efikase të detyrës. Gjithashtu është punë e sigurt nëse respektohen procedurat e përcaktuara dhe përdorimi i duhur i pajisjeve mbrojtëse.
Kur përdoret një metodë e caktuar radiologjike?
Metodat radiologjike përdorën në mënyrën rutinore në spitale dhe klinika për diagnostikimin e një game të gjerë problemesh.
Rrezet X: Rrezet X përdoren gjerësisht në mjekësi për imazhe diagnostikuese. Ato janë veçanërisht të dobishme për:
• Frakturat e kockave: Zbulimi i frakturave dhe vlerësimi i shtrirjes.
• Dental: Imazhe e dhëmbëve dhe e kockave të nofullës.
• Gjoks: Imazhi i mushkërive dhe zemrës për kushte si pneumonia dhe sëmundjet e zemrës.
• Mamografia: Skrining për kancerin e gjirit
CT-scan: Një skanim CT, është një teknikë e specializuar e imazhit mjekësor që kombinon rrezet X me përpunimin kompjuterik për të krijuar imazhe të hollësishme të trupit.
Disa nga rastet kur përdoret Ct-scaneri:
• Trauma dhe lëndime
• Kanceret
• Gjendjet kardiovaskulare
• Çrregullimet neurologjike
• Gjendjet abdominale dhe të pelvikut
• Etj.
Në përgjithësi, skanimet CT janë një mjet i vlefshëm në mjekësinë moderne, duke ofruar informacione të rëndësishme diagnostikuese në një spektër të gjerë të specialiteteve dhe kushteve mjekësore.
MRI (Magnetic resonance imaging): MRI, ose imazhe me rezonancë magnetike, është një teknikë e sofistikuar e imazhit mjekësor që përdoret për të krijuar imazhe të detajuara të organeve, indeve, eshtrave dhe strukturave të tjera të brendshme të trupit. Ajo përdor fusha të forta magnetike dhe valë radio për të gjeneruar këto imazhe pa përdorur rrezatim jonizues.
MRI përdoret për të diagnostikuar një sërë problemesh, duke përfshirë dëmtimet e trurit dhe palcës kurrizore, tumoret, goditjet në tru, sklerozën e shumëfishtë, dëmtimet e kyçeve dhe çrregullimet muskulo-skeletore.
Ajo ofron informacion të detajuar që i ndihmon mjekët të bëjnë diagnoza të sakta dhe të planifikojnë trajtimet e duhura.
Ultratingulli: Ultratingulli, i njohur gjithashtu si sonografi, është një teknikë e imazhit mjekësor që përdor valët e zërit me frekuencë të lartë për të krijuar imazhe të pjesës së brendshme të trupit.
Përdoret për imazhin e indeve dhe organeve të buta si zemra, mëlçia, veshkat dhe foshnjat e palindura gjatë shtatzënisë.
A “rrezatojnë” të gjitha llojet e ekzaminimeve radiologjike dhe sa janë të sigurta?
Në praktikën e teknikut të radiologjisë, është e rrugës që, në fillim të ekzaminimit, pacienti duhet të marrë informacion për llojin e ekzaminimit dhe rreziqet e tij. Sot, falë skanerëve modernë me shumë shtresa, ne jemi në gjendje të kryejmë ekzaminime me doza të ulëta, të cilat i japin radiologut të gjithë informacionin e nevojshëm, duke e ekspozuar pacientin ndaj rrezikut minimal.
Rezonanca magnetike dhe ultratingulli janë metoda që nuk bazohen në rrezatim jonizues, prandaj pacientët nuk I ekspozohen rrezatimit jonizues gjatë ekzaminimit me to.
Si kryhet ekzaminimi te pacientët me dhimbje të mëdha ose shumë të sëmurë?
Kur një pacient përjeton dhimbje gjatë një procedure imazherike, të tilla si një MRI (Imazhe me Rezonancë Magnetike) ose një skanim CT (Tomografi e kompjuterizuar), mund të përdoren disa strategji për të menaxhuar shqetësimin dhe për të siguruar që procedura të përfundojë me sukses:
Komunikimi dhe përgatitja: Informimi paraprak i qendrës imazherike ose personelit të spitalit për dhimbjen i lejon ata të planifikojnë në përputhje me rrethanat
Mjekimi: Në varësi të ashpërsisë së dhimbjes, pacientit mund t’i jepen ilaçe qetësuese përpara procedurës për të lehtësuar shqetësimin.
Pozicionimi: Rregullimi i pozicionit të pacientit gjatë procedurës ndonjëherë mund të lehtësojë presionin ose shqetësimin në zona të veçanta.
Komunikimi i hapur gjatë procedurës:Pacientët duhet të komunikojnë çdo shqetësim ose dhimbje gjatë procedurës. Teknikët e imazherisë janë të trajnuar për të dëgjuar dhe rregulluar procedurën sa më shumë që të jetë e mundur për të minimizuar shqetësimin.
Pajisjet mbështetëse: Disa pajisje imazherike kanë pajisje të specializuara si jastëkë ose jastëkë që mund të ndihmojnë në mbështetjen e pacientit dhe të zvogëlojnë shqetësimin gjatë skanimit.
Çdo institucion imazherie mund të ketë protokolle dhe strategji paksa të ndryshme për menaxhimin e dhimbjes gjatë procedurave të imazherisë, kështu që është thelbësore që pacientët të diskutojnë shqetësimet e tyre me ofruesin e tyre të kujdesit shëndetësor ose qendrën e imazherisë paraprakisht për të siguruar përvojën më të mirë të mundshme.
Rastet kur në mënyrë strikte nuk lejohet të realizohet një ekzaminim radiologjik
Ka disa situata ku një ekzaminim radiologjik mund të jetë rreptësishtë i kundërindikuar për shkak të rreziqeve ose komplikimeve të mundshme. Këto situata përfshijnë:
Shtatzënia: Disa modalitete imazherike, si skanimet CT dhe rrezet X, mund ta ekspozojnë fetusin ndaj rrezatimit, i cili mund të paraqesë rreziqe për zhvillimin e fetusit. Në pacientët shtatzënë, teknikat alternative të imazherisë që nuk përdorin rrezatim jonizues (si ultratingulli ose MRI) preferohen sa herë që është e mundur. Nëse është i nevojshëm një studim radiologjik duke përdorur rrezatim jonizues, përfitimet duhet të tejkalojnë rreziqet e mundshme dhe teknikat mbrojtëse mund të përdoren për të mbrojtur fetusin.
Reaksionet alergjike ose ndjeshmëria e mediave me kontrast: Disa pacientë mund të kenë alergji ndaj agjentëve të kontrastit të përdorur në disa studime imazherike, të tilla si mjetet e kontrastit me bazë jodi të përdorura në skanimet CT ose angiografi. Në këto raste mund të shfaqen reaksione të rënda alergjike (anafilaksi). Mund të merren parasysh modalitetet alternative të imazherisë ose studimet pa kontrast nëse rreziku i reaksionit alergjik konsiderohet shumë i lartë.
Dëmtimi i rëndë i veshkave: Pacientët me dëmtim të rëndë të veshkave ose sëmundje kronike të veshkave mund të jenë në rrezik të nefropatisë së induktuar nga kontrasti (CIN) pas administrimit të mjeteve kontrasti me bazë jod. Studimet alternative të imazherisë ose modifikimet në administrimin e kontrastit (p.sh., përdorimi i dozave më të ulëta ose agjentëve alternative të kontrastit) mund të jenë të nevojshme për të minimizuar këtë rrezik.
Paqëndrueshmëria akute mjekësore:Pacientët që janë të paqëndrueshëm nga pikëpamja mjekësore, si ata që përjetojnë shqetësime të rënda respiratore, paqëndrueshmëri hemodinamike (p.sh., shoku) ose gjakderdhje e pakontrolluar, mund të mos jenë kandidatë të përshtatshëm për disa procedura radiologjike që kërkojnë bashkëpunim me pacientin ose përfshijnë lëvizje ose pozicionim të rëndësishëm.
Klaustrofobia ose Ankthi: Pacientët me klaustrofobi të rëndë ose ankth mund të kenë vështirësi në tolerimin e studimeve imazherike si MRI, të cilat kërkojnë që ata të qëndrojnë të qetë brenda një hapësire të mbyllur për një periudhë të gjatë. Në këto raste mund të merret parasysh qetësimi ose teknikat alternative të imazherisë.
Pajisje të caktuara të implantuara: Disa lloje të pajisjeve mjekësore të implantuara, të tilla si stimulues të caktuar stimulues ose implante kokleare, mund të kundërindikohen për disa modalitete imazherike (p.sh., MRI) për shkak të ndërveprimeve ose rreziqeve të mundshme për pacientin ose vetë pajisjen. Pacientët me pajisje të tilla kërkojnë vlerësim të kujdesshëm dhe koordinim me specialistët për të përcaktuar qasjen më të sigurt të imazhit.
Në të gjitha rastet, vendimi për të vazhduar me një ekzaminim radiologjik duhet të marrë parasysh rrethanat specifike klinike, përfitimet e mundshme të procedurës dhe rreziqet dhe kundërindikacionet individuale të pacientit. Mund të konsiderohen modalitete ose teknika alternative të imazhit për të garantuar sigurinë e pacientit dhe për të optimizuar saktësinë diagnostike.